Braziliaanse cinema:
Os inquilinos | De huurders
Bert Ernste
20 februari 2010
De nieuwste film van
Sérgio Bianchi, Os inquilinos (De huurders) (2009) gaat over een gezin in
een eenvoudige wijk van São Paulo. Op straat zingen de kinderen niet
“iene, miene, mutte”, maar “elk schot doodt er een”.
Vader Valter werkt als sjouwer bij een groothandel in levensmiddelen. ’s Avonds gaat hij naar school om zijn leven te verbeteren en een goed voorbeeld voor zijn kinderen te zijn. Zijn zoontje maakt voor school een beeldverhaal over de goeden, die de slechterikken bestrijden. “En toen waren de boeven dood en was iedereen gelukkig.”
Dan krijgen ze nieuwe buren, die het huisje achter op het terrein van hun buurman gaan bewonen. Ruwe klanten, die veel herrie maken en zo te zien geen baan hebben. Volgens Iara, Valters vrouw, komen de nieuwe buren uit de favela, de krottenwijk. Langzaam aan blijkt dat de drie nieuwe buren (de huurders) zich bezig houden met illegale praktijken.
Het lawaai van de buren wordt erger, ze houden feestjes met bedenkelijke vrouwen. Ook van andere kanten voelt het gezin van Valter zich bedreigd. Zijn zoontje valt van de fiets als een auto een rood stoplicht negeert. In de buurt is een achtjarig meisje verkracht en vermoord. Regelmatig staan er stadbussen in de brand, als wraakactie van een stel criminelen in de gevangenis, die betere omstandigheden eisen. Een lokale motorrijder rijdt Valter herhaaldelijk bijna ondersteboven.
Ogen sluiten
Valter probeert het oprukkende geweld eerst te negeren. Symbolisch piest hij in de
hoeken van zijn plaatsje, als een hond, die zijn territorium markeert. Zo nu en dan
laat de film even heel kort een wensdroom zien van Valter: dat hij dapper is en
optreedt tegen de buren. Of dat zijn brave hondje ineens over de muur springt en de arm
van een van die buren afrukt.
Op de avondschool krijgt Valter in de taalles mooie poëzie te horen. Een explosie buiten brengt de harde werkelijkheid echter snel weer terug. Valter is bang dat hem iets overkomt en wil graag een nabestaandenpensioen veilig stellen. Hij vraagt zijn baas daarom om hem wit te betalen. Die wil dat niet. “We moeten elkaar vertrouwen.”
Iara belt haar broer, want zij vindt dat er opgetreden moet worden tegen de buren. Broer Fabrício vormt een groep, die stenen begint te gooien naar de buren. Valter is bang voor represailles en probeert de stenengooiers tegen te houden. Hij krijgt een steen tegen zijn hoofd. De buren komen kijken wat er is. Met zijn bloedende hoofd schreeuwt Valter dat ze te veel lawaai maken. De buren maken terstond een eind aan hun feestje en zetten de muziek uit.
Valters zoontje vraagt wat er
gebeurd is en moeder Iara zegt dat Valter wat gedaan heeft tegen de buren. “Maar
heeft hij ook gewonnen?”, vraagt zoonlief.
De oude buurman, huisbaas van de gewaakte buren, vraagt Valter om het nummer van zijn mobiele telefoon, want hij is erg bang voor zijn huurders. Valter aarzelt, want hij wil geen risico lopen. Hij slaat met zijn hoofd tegen een kast: “ik heb veel te verliezen, ik heb vrouw en kinderen; ik heb veel te verliezen, ik heb vrouw en kinderen”.
Die buurman wordt gruwelijk vermoord door de bandieten. De boeven worden gearresteerd. Nu durft Valter in de tuin van de buren te gaan kijken wat ze daar verborgen hielden. Zijn vrouw ziet het met een wrange glimlach aan. Het achterhuisje wordt opnieuw verhuurd, weer aan gewapende bandieten. In de slotscène lopen alle brave burgers naar hun werk, het leven gaat door.
Opkomst der barbaren
Os inquilinos is
een beklemmende film, die geen helden kent. Je hebt begrip voor de machteloosheid van
Valter, maar je voelt ook mee met zijn vrouw, die hem maar een slappeling vindt. Er
zijn in Bianchi’s film geen echt goeden en geen slechterikken. Althans, de
slechterikken zijn niet louter slecht. Het is moeilijk om je te identificeren met een
of meerdere personages. Dat is even wennen, maar maakt de film ook extra indringend.
Het beklemmende is dat er blijkbaar geen kruid gewassen is tegen de opkomst van de
barbaren. De ondertitel van de film luidt: Os incomodados que se mudem (Degenen,
die ongemak ondervinden, moeten maar verhuizen). Regisseur Bianchi vindt de
Braziliaanse bevolking, die dit maar laat gebeuren, slaafs. Iedereen heeft schuld.
Geen gemakkelijke film, geen opwekkende film. Ga hem echter vooral zien.
Vanaf 26 februari 2010 in de Braziliaanse bioscopen.
Winnaar prijs voor beste film en beste script op het V FestCine Goiânia 2009;
winnaar beste script en beste vrouwelijke bijrol Festival do Rio 2009.
Zie ook:
DVD-box van Sérgio Bianchi voor de veeleisende
liefhebber
Interview met Sérgio Bianchi (in het Portugees)
Index Braziliaanse cinema | Meer Brazilië | Contact