British flag  Bandeira brasileira
Plaatje familiewapen De Munnick

Plaatje Braziliaanse vlag

Braziliaanse cinema:
Linha de passe | Voetbalkring

Bert Ernste

Mei 2009

Filmposter De film Linha de passe van Walter Salles (The motorcycle diaries en Central do Brasil) en Daniela Thomas (2008) heeft een moeilijk te vertalen titel. Ik dacht dat het de ‘de baan van het schot’ was (dat stond hier aanvankelijk ook), maar dat klopt niet, zo begreep ik uit een interview met Walter Salles. Linha de passe is een kring van voetballers, die de bal naar elkaar passen. De bal mag niet op de grond komen. Het gaat dus om samenwerking, je moet samen de bal hoog houden. En dat is waar de fim over gaat.

Linha de passe gaat over een arme familie in een arme wijk van São Paulo: een moeder met vier zonen van verschillende vaders. Ze proberen allemaal het beste van hun leven te maken. Denis, de oudste is een van de driehonderdduizend motoboys (motorkoeriers) in São Paulo. Dario is een getalenteerde voetballer, die hoopt dat hij een keer door zal breken en met voetballen zijn geld kan verdienen. De concurrentie is echter groot. Dinho heeft al een verleden in de drugs, maar is nu bij een evangelische kerk en heeft een baan als bediende bij een benzinepomp. De jongste, Reginaldo, zit zo’n beetje de hele dag in de bus om zijn vader te vinden. Moeder Cleuza, die opnieuw zwanger is, probeert haar zonen zo goed en zo kwaad als het gaat op te voeden. De film volgt de familie tijdens ieders pogingen hun situatie te verbeteren, hun eigen verhaal te (her)schrijven, zoals regisseur Walter Salles het uitdrukte.

Dat valt niet mee. Denis, de motorkoerier, verdient maar weinig, maar heeft wel een kind waarvoor hij moet dokken. Uiteindelijk laat hij zich met een kompaan verleiden tot het doen van overvallen vanaf de motor. Dario is een goede voetballer, maar het is nog niet zo gemakkelijk om ook een plek bij een betalende club te krijgen. De bemiddelaars vragen geld. Dinho wordt door zijn baas niet erg vertrouwd en als hij overvallen wordt, gelooft zijn baas niet dat de overvaller hem met een pistool bedreigde. Dinho wordt ontslagen. Reginaldo kaapt een bus en gaat daarmee uit rijden, alsmaar met het idee zijn vader te vinden.

Ondanks het feit dat alles zich afspeelt in een wereld die vrij ver van ons, welvarende Nederlanders, af staat, is het erg gemakkelijk om je met de hoofdpersonen te identificeren. Je leeft vanaf het begin van de film intens mee. Voetbalt Dario goed genoeg? Krijgt hij het geld bij elkaar? Vindt Reginaldo zijn vader? Hoe komt Dinho over zijn ontslag heen? Houdt moeder Cleuza het vol?

De acteurs zijn dan ook uitstekend en heel natuurlijk. Op het filmfestival in Cannes kreeg Sandra Corveloni de prijs voor beste actrice. Alle acteurs zijn trouwens uitstekend. Walter Salles legde uit dat hij allemaal acteurs heeft gebruikt uit het alternatieve, of zo je wilt marginale theatercircuit: theater in de buitenwijken (arme wijken) van São Paulo. Verder hebben ze intensief gerepeteerd om de situaties en de onderlinge relaties helemaal in zich op te nemen. De film is gebaseerd op een aantal waar gebeurde verhalen. Er is bijvoorbeeld echt een jeugdige knaap geweest, die een bus kaapte om zijn vader te zoeken. In het echt deed hij het zelfs een aantal keren. Hij werd er steeds handiger in. Nu is de buskaper buschauffeur in São Paulo.

Ondanks de niet altijd even veel uitzicht biedende levens van de familie is de film niet deprimerend, integendeel. Uiteindelijk gaat het om mensen, die proberen er het beste van te maken en daar gaat veel hoop van uit, ondanks de tegenslagen. Een van de toeschouwers vroeg na de voorstelling aan Walter Salles hoe het af liep met moeder Cleuza. Salles gaf met enige ironie aan dat de film met opzet een wat open einde had. Het leven is een beetje als voetbal, zei hij. Gaat de bal er wel of niet in?

Al met al een meeslepende film. Zeer de moeite waard!

Index Braziliaanse cinema | Meer Brazilië | Contact