Overwinteren, waar doe je dat? In Brazilië?

Bert Ernste

December 2009

Wie met (pre)pensioen is, zijn/haar bedrijf heeft verkocht of om andere redenen niet meer hoeft te werken kan overwegen om de Nederlandse winter te ontvluchten en te overwinteren in een zonnig oord. Het is gemakkelijk om bij het kiezen van uw bestemming iets over het hoofd te zien.

De eerste argumenten om in een zonnig oord te gaan overwinteren liggen voor de hand. U wilt weg van de Nederlandse kou en de sombere dagen met weinig daglicht. Er zijn ook veel medische problemen, die zich in een warm klimaat minder manifesteren. Daarnaast vindt menigeen dat het menselijke klimaat, de manier waarop we met elkaar omgaan, in Nederland slechter is geworden. In veel zonnige landen zijn de kosten van levensonderhoud lager dan in Nederland. Kortom: op naar een warm land met vriendelijke mensen.

Leefstijl
De eerste vraag is wat u als overwinteraar wilt doen. Klaverjassen met andere overwinteraars? Wandelen langs het strand? Sporten? Of lekker thuis genieten met uw partner? Tripjes maken en de omgeving verkennen? Wilt u meedoen met de lokale cultuur en geen Nederlanders meer zien, of wilt u toch liever leven onder gelijkgestemden?

Een volgende vraag, zeker voor mensen die op leeftijd raken, gaat over de voorzieningen die u wenst. Gaat u ervan uit nog lang auto te (kunnen) rijden, dan kunt u kiezen voor schilderachtige en afgelegen plekken. Wilt u te voet of met openbaar vervoer naar de supermarkt kunnen, of naar een dokter of een ziekenhuis, dan moet u al gaan nadenken over wonen in een dorp of stad.

Cultuurverschillen
Wie wil gaan overwinteren in een zonnig land zal ook goed moeten nadenken over de cultuurverschillen. De verschillen in de dagelijkse omgang, in de manier waarop men in andere landen werkt (losser, minder ‘afspraak is afspraak’ dan in Nederland bijvoorbeeld), en in de gezondheidszorg zijn ook binnen Europa nog heel groot. Daarvoor hoef je helemaal niet zo ver te gaan. Zie Gezondheidszorg zonder façade.

Belangrijk is om te beseffen dat indrukken opgedaan tijdens vakanties altijd veel te rooskleurig zijn.

Zelfs als dat allemaal wel mee valt, dan is er in de meeste gevallen nog de taal. Wilt u in een ander land goed uit de voeten kunnen bij het boodschappen doen, in het contact met de buren, in overleg met een aannemer, met de lokale dokter en ga zo maar door, dan zult u de taal moeten leren. Niet voor niets vragen we dat ook van buitenlanders, die in Nederland wonen. Ook hier geldt dat wat op vakantie heel wat leek, vaak volstrekt onvoldoende is voor de dagelijkse omgang met de mensen in het land als u daar een aantal maanden per jaar woont. Een taal leren valt niet altijd mee, maar is het meer dan waard: er gaat een wereld voor u open.

Afstand
Onderschat ook niet de afstand. De meeste landen van Europa zijn natuurlijk goed bereikbaar met goedkope chartervluchten, maar veel van uw familieleden en vrienden zult u toch veel minder zien, als u overwintert onder de zon. U moet dus nieuwe contacten maken. Niets mis mee, maar dat valt dat niet altijd mee, zeker als u wat ouder bent en daardoor misschien wat meer vastgeroest in uw manieren. Het nadeel van Nederlandse gemeenschappen in den vreemde is dat u daar vaak mensen ontmoet, met wie u in Nederland niet zou omgaan, vanwege verschillen in interesses. De vraag is of u voldoende gelijkgestemde mensen vindt om u in zo’n gemeenschap ‘thuis’ te voelen.

Regeltjes
Vergis u ook niet in de lokale bureaucratie. Veel Nederlanders klagen steen en been dat er in Nederland zo veel regels zijn, maar dat heb je overal. Dat is ook logisch. Niemand wil dat er naast zijn leuke buitenhuisje ineens zonder vergunning een pretpark wordt gebouwd, of dat je huis ineens instort omdat er geen bouwvoorschriften zijn (om maar wat te noemen), dus zijn er regels nodig. Wees gerust, die bestaan overal. Soms zijn ze doorgeschoten, of worden ze overdreven bureaucratisch toegepast, of slecht gehandhaafd, maar elk land kent regels. Sterker, als buitenlander hebt u wat de bureaucratie betreft twee nadelen: u kent in het begin de lokale regels niet en u wordt als buitenlander extra in de gaten gehouden door de buren en door de overheid. Dat is een menselijke reactie als er mensen bij je in de buurt komen wonen, die ogenschijnlijk genoeg geld hebben. Zeker wat die buren betreft, geldt dat u snel de taal moet leren en daarmee goede buren moet worden, dat vermijdt een hoop problemen. Ook bij de omgang met de bureaucratie van groot belang, trouwens.

Land kiezen
Uit het voorgaande volgen al veel criteria voor het kiezen van uw overwinterland:
- Klimaat, niet té warm, te veel regen? In warme landen kan het in een koelere periode kouder voelen dan je verwacht, vooral binnenshuis, vanwege dikke muren, vocht en dergelijke.
- Taal/cultuur: spreken het land en de mensen u aan, kunt u zich de taal eigen maken?
- Voorzieningen: hoe is de (gezondheids)zorg in dat land?

Plek kiezen
- Stad of platteland? Grote stad, stadje, dorp, dorpje, geïsoleerd op het platteland, het maakt veel uit qua voorzieningen en de contacten die je er kunt hebben.
- Hoe zijn de al genoemde (zorg)voorzieningen in die streek?
- Indien gewenst: plek met Nederlandse gemeenschap
- Indien gewenst: zijn er ter plekke Nederlandstalige voorzieningen op het gebied van de (gezondheids)zorg?
- Is elektriciteit, telefoon, internet aanwezig, of gemakkelijk te verkrijgen? Internet is voor velen belangrijk vanwege het contact met familie en vrienden.
- Hoe is het met winkels, diensten ter plekke?
- Is er voldoende te doen, bijvoorbeeld op het gebied van kunst en cultuur (al naar gelang de belangstelling uiteraard)?

Portugal
Zelf kozen wij aanvankelijk voor Portugal, omdat mijn partner en ik al Portugees spraken. Vanwege het klimaat en de aanwezigheid van een vliegveld werd het de Algarve. Daarbij kozen we voor een zalige plek op het platteland, vier kilometer van een klein stadje met een streekziekenhuis, winkels, restaurants en dergelijke. Die vier kilometers lijken weinig, maar betekenden wel totale afhankelijkheid van de auto. Zelfs de vuilniszak moesten we met de auto naar de provinciale weg brengen. Fietsen was mogelijk, maar gezien de breedte van de provinciale en landweggetjes tamelijk gevaarlijk, ook al omdat de Portugezen niet gewend zijn aan fietsers en ze erg weinig ruimte geven. De hoogteverschillen zijn voor fietsers eveneens een punt. Meer over wonen in Portugal.

Brazilië
Omdat de familie van mijn partner in Brazilië woont, bleek Portugal uiteindelijk te veel van het goede. Wonen en vakantie houden in drie landen paste niet in onze agenda. Vandaar dat we besloten om een vaste stek in Brazilië te zoeken en Portugal te laten schieten.

Voordelen Brazilië als overwinterland
- Prima klimaat, zomer als het in Nederland winter is. Zeer tropisch in bijvoorbeeld de deelstaten Fortaleza en Natal (waar veel aanbod is van woningen op vakantiecomplexen - voorzichtig met bedriegers!), tropisch/subtropisch rond Rio de Janeiro en de kust van de deelstaat São Paulo, geleidelijk gematigder wordend verder naar het zuiden. Gezien de omvang van het land zijn er uiteraard grote verschillen, ook tussen het binnenland en de kust.
- Zeer charmant volk in dagelijkse omgang.
- Onroerend goed is véél goedkoper dan in Nederland. (Koopt u een object op een vakantiecomplex, dan bent u een stuk duurder uit dan op de gewone ‘Braziliaanse’ markt.)
- Diensten zijn goedkoper dan in Nederland.
- Modern land, alles is verkrijgbaar, zij het soms met wat meer moeite dan in Nederland. Grote steden bieden cultuur van wereldniveau. Zie ook Onbekend Brazilië.
- Uitstekende gezondheidszorg in particuliere ziekenhuizen en sommige staatsziekenhuizen.

Nadelen Brazilië als overwinterland
- De Braziliaanse cultuur is niet zo exotisch als in sommige andere Latijns-Amerikaanse landen, maar de verschillen tussen de Nederlandse en Braziliaanse cultuur zijn toch tamelijk groot, ook weer onder aantekening van de grote regionale verschillen. Om te beginnen is de Braziliaan in de dagelijkse omgang veel hoffelijker, maar ook indirecter dan de Nederlander. Zie Starten in São Paulo.
- Het spreken van Portugees is essentieel. In dit grote land zijn betrekkelijk weinig mensen, die talen spreken. Portugees is natuurlijk te leren, maar wordt door de uitspraak meestal moeilijker gevonden dan Spaans.
- De grote verschillen tussen rijk en arm. Daar kun je als overwinteraar deels om heen leven, maar niet helemaal. Daar moet je tegen kunnen. Zie Tropenweelde.
- Brazilië heeft een veiligheidsprobleem. Het probleem is minder groot dan de rampverhalen, die velen graag vertellen, doen denken, maar zeker een punt van aandacht. Het hebben van een low profile is in Brazilië zeer aan te raden.
- De bureaucratie is de laatste jaren sterk verbeterd, maar nog altijd niet erg gemakkelijk. Pas op uw tellen, informeer u goed over de regels, met name bij het aanschaffen van onroerend goed.
- Een wat mal detail: je kunt als niet-ingezetene van Brazilië wel onroerend goed kopen, maar geen bankrekening openen. Dat is lastig bij het betalen van de rekeningen voor gas, water en licht van dat onroerend goed, als je zelf niet in het land bent.
- Gezondheidszorg in staatsziekenhuizen in veel deelstaten precair.
- Intercontinentale vluchten zijn slecht voor het milieu en klimaat.

Ik ben vast nog wel wat vergeten. Mist u iets, laat het me weten. Zelf zal ik dit artikel ook aanvullen, als me iets te binnen schiet.

Meer Brazilië | Meer Portugal | Index artikelen | Contact