British flag  Bandeira brasileira
Plaatje familiewapen De Munnick

Foto'tje kop uil

In de walm van het eigen autopark pleit men voor behoud van het regenwoud

Westerse bezorgdheid is hypocriet

Bert Ernste

NRC Handelsblad - Opinie - 5 januari 1990

Er zijn vele argumenten die pleiten voor het behoud van het regenwoud. Westerse bemoeienis in deze zou echter veel geloofwaardiger zijn als eerst ernst werd gemaakt met het terug dringen van de eigen vervuiling. Waar men zich met de Derde wereld bemoeit zou er meer oog moeten zijn voor de keuzen waarvoor arme landen staan. Het natuurbehoud is slechts één en zelfs niet het belangrijkste probleem.

Hoewel het regenwoud in. het Amazonegebied niet ‘de long van de wereld’ is (het regenwoud verbruikt bijna alle zuurstof. die het produceert), is men het erover eens dat het gebied van groot ecologisch belang is. Vooral de rijkdom aan genetisch materiaal is enorm. Een kwart van de geneesmiddelen die op dit moment worden verkocht, bevat medisch-actieve stoffen gemaakt uit planten uit tropische wouden. Veel plantensoorten in het Amazonegebied zijn nog nooit onderzocht.

Ook is men het erover eens dat de vernietiging van het Amazonewoud zich in een dramatisch hoog tempo voltrekt. Al wordt er nogal eens met cijfers gegoocheld, het is waarschijnlijk dat al tien procent van het Amazonewoud is vernietigd. Een groot deel daarvan komt voor rekening van het verbranden van bomen om houtskool te winnen. Vooral sinds er ijzererts gewonnen wordt in het Amazonegebied is dit sterk toegenomen, omdat de hoogovens op houtskool worden gestookt.

Een ander deel van de vernietiging van het regenwoud komt op rekening van grote veeteeltprojecten. Grote stukken bos worden platgebrand voor extensieve veeteelt in economisch dubieuze projecten.

Het zoeken naar en winnen van mineralen is een derde oorzaak van de schade. Niet alleen doordat bij grootschalige projecten zorgeloos met de wetten, die het tegendeel beogen, wordt omgesprongen maar evenzeer doordat de individuele goudzoeker het gebied vervuilt met bij de winning van goud gebruikt kwik.

Maar al is er reden genoeg zich zorgen te maken over het regenwoud en al gaat de milieuproblematiek over de landsgrenzen heen, de campagne in. het Westen voor het behoud van de regenwouden heeft om verschillende redenen iets hypocriets.

Ten eerste wordt er vaak ten onrechte beweerd dat het verbranden van het regenwoud zo veel bijdraagt aan het broeikaseffect. Het verbranden van stukken regenwoud draagt slechts enkele procenten bij aan de producten die dat broeikaseffect veroorzaken. Het overgrote deel (wat betreft CO2: 98 procent!) komt van de industrie, van het verwarmen van huizen en uit de uitlaat van vervoermiddelen.

Gezien de beperkte mate van industrialisering en het relatief kleine autopark in de Derde wereld is het duidelijk dat de rijke landen eerst maar eens de hand in eigen boezem moeten steken. Dat in de Westerse campagne voor het behoud van de regenwouden nauwelijks wordt aangedrongen op het terugdringen van het autopark in eigen land, wekt op zijn zachtst gezegd de indruk dat de actievoerders het gemakkelijker vinden een dergelijk gevoelig onderwerp dicht bij huis maar niet aan te snijden.

In de tweede plaats wordt in het Westen veelal de omvang van het probleem vergeten. Heel West-Europa past in het Braziliaanse deel van het Amazonegebied. Controle op een dergelijk groot gebied is op zichzelf al een enorm karwei en voor een relatief arm land als Brazilië niet uitvoerbaar. In het Westen wordt vaak wat te gemakkelijk over deze problemen gedacht, wellicht omdat in industrielanden voor alles wel een organisatie is. Het voorstel om het Amazonegebied daarom tot internationaal gebied te verklaren, stoot begrijpelijkerwijs op de nationale trots van de Brazilianen.

Ten derde wordt in het Westen vergeten dat een land als Brazilië nog een paar andere, zeer nijpende problemen heeft naast de zorg voor het regenwoud. Zestien procent van de 140 miljoen Brazilianen leeft in armoede, velen in absolute misère. In die omstandigheden moeten er keuzen worden gemaakt.

Het Westen heeft zich economisch kunnen ontwikkelen toen milieu-overwegingen nog geen rol speelden. Het is wel erg gemakkelijk nu anderen te verplichten onze fouten niet te maken. Het is misschien met het oog op ons nageslacht verkeerd, maar volstrekt begrijpelijk dat landen als Brazilië eerst hun deel van de koek willen zien voordat zij geld willen (kunnen) besteden aan het milieu.

Ten vierde wordt in de Westerse campagne voor het regenwoud nogal gemakkelijk gezegd dat de Indianen in het Amazonegebied recht hebben op hun leefwereld. Er wonen nu nog 136.000 Indianen in het Braziliaanse deel van het Amazonegebied op een oppervlakte van 82 miljoen hectare. Waar talloze Brazilianen geen land en geen bronnen van inkomsten hebben, is het niet vol te houden dat de Indianen voor eeuwig het regenwoud mogen houden.

Een compromis is, gezien de toenemende bevolking, onvermijdelijk. Dat racisme en corruptie dergelijke compromissen tot nu toe vaak in het nadeel van de Indianen deden uitvallen, is verwerpelijk. Een compromis is echter noodzakelijk, wil Brazilië alle Brazilianen een menswaardig bestaan bieden.

Meer Brazilië | Meer opinie | Contact