~ Losse notities media ~
2 
* Dagblad De Pers: van de doden niets dan goeds
2012/03 - Van enige afstand volg ik de berichtgeving rond het verdwijnen van gratis dagblad De Pers. De krant gaat op internet door, maar de laatste papieren editie is verschenen. Verschillende commentaren die ik zag, bijvoorbeeld in De Groene en De Volkskrant, vonden: er gaat een kwaliteitskrant verloren. Ook oud-hoofdredacteur Ben Rogmans van De Pers meent dat het goed was.
‘Van de doden niet dan goeds’, zo zegt men. OK, De Pers is niet dood, want gaat nog door op internet, maar ik moest toch wel aan die uitspraak denken, toen ik in al die berichten las dat er een kwaliteitskrant verdween.
Helaas heb ik de kwaliteit van De Pers nooit zo kunnen ontdekken. Wel is de krant stukken beter dan de gratis kranten Spits en Metro, maar dat is geen kwaliteitscriterium, want die bladen zijn nauwelijks kranten te noemen.
Toegegeven, ik las De Pers hooguit een keer per maand, omdat ik weinig met de trein reis en een deel van het jaar in het buitenland verkeer. De keren dat ik in de trein zat en die krant las, viel hij mij echter iedere keer weer tegen.
Concreet herinner ik mij een openingsartikel, waarin de bedoeling was om na te gaan wat het kabinet Balkenende IV met zijn dialoog met de burgers had bereikt. Ik weet niet zeker of het dit artikel was, maar weet nog wel dat ik dacht: prima invalshoek, magere uitwerking: rondje rondbellen met voorlichters en dat was het dan.
Dat gebeurde me regelmatig, als ik De Pers las: met interesse beginnen vanwege een origineel perspectief, maar aan het eind van het artikel onbevredigd achter blijven. Ook herinner ik mij enkele uiterst oppervlakkige berichten over Brazilië, die overduidelijk door iemand zonder kennis van dat land waren geschreven.
Voor alle duidelijkheid geef ik nogmaals toe: mijn indruk is gebaseerd op een nogal sporadische steekproef. De juichverhalen over De Pers van de laatste dagen kwamen echter wat onwaarachtig over.
* Journalisten spoor bijster
2012/02 - Veel journalisten weten niet om te gaan met de nieuwe tijden en nieuwe media. Eerlijk is eerlijk, bezuinigingen en internet hebben de journalistiek niet gemakkelijker gemaakt. Dat mag evenwel geen excuus zijn kwaliteitseisen maar het raam uit te gooien.
In NRC krijgt een journalist nu zelfs de ruimte om (nauwelijks beargumenteerd) te verdedigen dat ‘afzeikjournalistiek’ ook journalistiek is en dus acceptabel. Het betoog komt eigenlijk neer op: het is er, het is ook journalistiek, wen er maar aan. Kom nou. Zo kun je journalistiek zo ver oprekken dat alles er onder valt en daarmee dat alles geoorloofd is. Weg met kwaliteits- en andere criteria.
Hieronder constateerde ik al dat een serieuze krant als de Volkskrant het verschil niet snapt tussen de privacy van een bekende Nederlander en die van een negenjarige (!) privépersoon, die na een groot ongeluk in het ziekenhuis ligt. Ook hier een ongefundeerd betoog, waaruit vooral blijkt dat veel journalisten hijgend en zonder na te denken achter non-nieuws aanlopen.
Journalistiek zou zich moeten beperken tot waarheidsvinding: het boven water halen van relevante feiten en inzichten, die nodig zijn om in deze wereld te functioneren en deel te nemen aan de samenleving. Hoewel politici en bekende Nederlanders wel tegen een stootje moeten kunnen, is het nauwelijks relevant om hun weerbaarheid tegen voortdurend treiteren te weten. Daar schieten we als burger niets mee op.
Kwalitatief goede journalistieke invulling geven aan genoemde waarheidsvinding is moeilijk genoeg, vermeng het niet nog eens met andere takken van sport. Voor andere mediaspecialismen kun je beter andere namen bedenken, want journalistiek zijn ze niet.
Of je moet ‘afzeikjournalistiek’ net zozeer als journalistiek beschouwen als slaan een vorm van communicatie is. Je moet het hoe dan ook niet willen.
* Drogredenering over media en prins
2012/02 - In de Volkskrant stelt Maarten Keulemans dat NRC Handelsblad met de onthullingen over de medische toestand van prins Johan Friso hetzelfde deed als indertijd De Telegraaf, die na de vliegramp in Libië de enige overlevende interviewde. Het ging om de jonge Ruben. NRC en vele anderen spraken toen schande van de De Telegraaf.
Het is verbijsterend dat een journalist het verschil niet ziet tussen een bekende Nederlander en een privé-persoon, die bovendien nog eens zeer minderjarig is. Het is ook kwalijk dat de dienst doende eindredacteur van de Volkskrant zo’n onzinvergelijking niet uit de krant houdt.
Daarmee is niet gezegd dat er geen privacyregels zijn geschonden bij de door NRC verstrekte medische gegevens van de prins. Vooral omdat er geen enkel maatschappelijk belang is bij het eerder te weten komen hoe de prins er aan toe is (hij is zelfs geen troonopvolger meer), was het volstrekt onnodig en daarom onethisch om medische gegevens te lekken.
Keulemans zegt ook nog dat als hij de kans had gehad, “met de neus in de boter was gevallen” zoals hij het noemt, hij met graagte de medische gegevens van de prins had gelekt. “Met rode wangen had ik dan verslag gedaan van de zaak. In geuren en kleuren had ik u alles verteld over Friso’s schedeldak en de twintig minuten van zuurstof gedepriveerde hersenen daaronder.”
De media-aandacht voor het ongeluk van de prins is buiten alle proporties. De rare redenering van Keulemans verklaart voor een deel waarom. Menig journalist holt hijgend achter het zogenaamde nieuws aan en denkt overduidelijk niet meer na.
* Media, media, media, reclame, reclame, reclame
2011/12 - De mens heeft steeds meer media tot zijn beschikking. Mobiele (smart)phones, al dan niet met internet, tablets, computers. We lijken wel verslaafd. Alsof dat nog niet genoeg is verschijnen er steeds meer beeldschermen in de publieke ruimte, onder meer in Amsterdamse trams en de metro van São Paulo (foto).
Het aanbod op die schermen is kleurloos, want een publieke instelling mag niemand voor het hoofd stoten. Wat ‘nieuws’ uit de wereld van showbusiness, sport, een ‘tweet van de week’, een paar agendaberichten, enkele dienstmededelingen en uiteraard reclame, veel reclame.
Zitten we daar nu echt
op te wachten? De reclamejongens en -meisjes betalen de dienst graag, want ze
weten dat je er onwillekeurig toch vaak naar kijkt. Nergens vinden we meer rust,
overal ongevraagde reclameboodschappen.
* Soms elke dag
2011/12 - Vandaag (4 december 2011) op Nrc.nl:
“Elke dag $300 aan goud en diamanten vinden op de straten van NYC (...) Aldaar vindt hij genoeg goud en diamanten om soms wel 300 dollar te incasseren, zegt hij.”
Elke dag soms? Weer een koppenmaker die niet kan lezen. Waarschijnlijk is dat gewoon de schrijver van het artikel trouwens. Eindredactie wordt steeds minder.
Update: NRC heeft kop aangepast. Prijzenswaardig.
* Bestaan er gematigde fundamentalisten?
2011/11 - Vandaag (26 november 2011) op Nrc.nl:
“Marokkaanse fundamentalisten winnen parlementsverkiezingen (...) De gematigde islamistische oppositiepartij PJD heeft de parlementsverkiezingen in Marokko gewonnen.”
Gematigde fundamentalisten? Dat is een contradictio in terminis.
* Media hollen nodeloos achter beurs aan
2011/08 - Een luisteraar van Radio 1 vond dat de NOS te veel aandacht besteedde aan de crisis op de beurzen. De hoofdredacteur van de NOS verdedigde die keuze op Radio 1. Volgens hem gaat het om onze eigen rijkdom, onder meer in de vorm van pensioenen en hypotheken (invloed beurzen op de rente).
Daar heeft hij natuurlijk gelijk in. De fout die de media echter maken (vooral de audiovisuele) is dat ze hijgend achter elk brokje nieuws dat maar iets te maken heeft met de beurskoersen aanhollen. Wordt het een zwarte maandag op de beurzen? Nee, nog niet. Ja, nu toch een flinke dip. Nee, weer iets omhoog. Beurs in New York lager geopend, oh jé! Slechte werkeloosheidscijfers in de VS, beurs levert in. En ga zo maar door. Daar heeft de gewone burger helemaal niets aan.
Schommelingen per dag zijn nauwelijks interessant. Voor de gewone burger is alleen de ontwikkeling op langere termijn van belang. De beurs van uur tot uur volgen slaat nergens op en zorgt alleen voor onrust.
De onderliggende crisis is in vele opzichten ernstig, maar om dat te belichten hoef je niet hijgend achter beursnieuws en -koersen aan te rennen. Dat leidt juist af.
* Beurscrisis, wat voor crisis is dat?
2011/08 - De beurzen zijn in mineur. De “financiële markten” hebben geen vertrouwen in de Amerikaanse economie. Standard & Poor’s, een bureau dat kredietwaardigheid beoordeelt, heeft de Verenigde Staten gekwalificeerd als iets minder dan ‘topkredietwaardig’. De “financiële markten” vrezen verder dat Italië en Spanje hun schulden niet kunnen betalen en dat de Europese Unie te verdeeld is om de problemen op te vangen.
Wie of wat “de financiële markten” zijn, wordt er in het nieuws vrijwel nooit bij verteld. De “financiële markten” lijken een natuurverschijnsel, waar we aan overgeleverd zijn. Het gaat evenwel om beleggers, die uit zijn op snel geld verdienen, ook als dat gaat over de ruggen van landen en mensen. De bureaus, die kredietwaardigheid beoordelen, zijn onderdeel van dat perfide systeem. Standard & Poor’s veroorzaakte mede de kredietcrisis door slechte leningen als AAA (minimaal risico) te classificeren. De firma beoordeelde de bank Lehman Brothers als AAA tot en met de maand voorafgaande aan het omvallen van deze bank, wat het begin van de schuldencrisis inluidde.
Waarom laten we onze oren hangen naar zulke “financiële markten”? Antwoord: zo zit het (kapitalistische) systeem nu eenmaal in elkaar. Reden om dat systeem te veranderen, zou je zeggen, maar nee. Regeringen hollen achter de “financiële markten” aan, alsof die onze wereld regeren.
Zie ook Paul Krugman in The New York Times.
* Hetze tegen Griekenland en de Grieken
2011/06 - De Grieken zitten in het verdomhoekje. Aangevuurd door simplistische politici als Wilders, media als de Telegraaf en roeptoeterende websites als Geenstijl.nl krijgen de Grieken ervan langs. Ze zouden niet werken, geen belasting betalen en hun schulden niet willen ophoesten.
“De gesel van deze tijd is dat voor buitengewoon ingewikkelde en complexe problemen steeds meer simplistische oplossingen worden geformuleerd, in neoliberale jip-en-janneketaal. De werkelijkheid van globalisering en extreme verwevenheid van financiële instellingen is anders en schreeuwt om meer inzicht, bezinning en goed bestuur. Niemand heeft overzicht. ‘Simpele oplossingen’ bestaan niet. Brussel weet het niet meer. De Nederlandse politiek ook niet. In een solidair Europa moet de vraag niet zijn: hoe krijg ik met zoveel mogelijk winst mijn geld terug? Maar: hoe help ik een land uit het slop waarvoor ik mede verantwoordelijk ben en wie gaat daar de rekening voor betalen? Een deel van het geld zou in de eerste plaats moeten worden gehaald bij de mensen die verantwoordelijk zijn voor deze rotzooi – bij de elite. Grieken die jarenlang hebben gefraudeerd, belasting hebben ontdoken, geld hebben verdoezeld en onverantwoordelijk hebben gespeculeerd gaan vrijuit, onder meer dankzij de recente wet op parlementaire immuniteit. Het is de Grieken een doorn in het oog dat Papandreou nog niet één corrupte politicus heeft weten aan te klagen, niet één ondernemer of scheepsreder heeft gestraft en dat er nog geen eurocent is teruggevonden van de miljarden euro’s die in diverse zakken zijn verdwenen. Daarop stuurt Brussel ook geenszins aan. Sterker nog – Brussel zwijgt als het graf.”
Dat schreef Ingeborg Beugel, die jarenlang in Griekenland werkte in NRC Handelsblad. Lees vooral het hele artikel van Beugel als broodnodig tegenwicht tegen het simpele beeld dat nu van Griekenland en de Grieken wordt geschapen.
Het zou al verhelderend zijn als politici en media duidelijk zouden maken wat ze bedoelen met ‘de Grieken’ en ‘Griekenland’. Geen onderscheid maken tussen de rijke elite, de bestuurlijke elite, het bedrijfsleven (en daarin weer tussen productiebedrijven en financiële instellingen, grote en kleine) en de ‘gewone’ Grieken (ook nog een grote categorie) en zo voort en zo voort werkt zeer vertroebelend.
* Help, ze proberen me in te lijven!
2011/04 - Een koninklijk huwelijk in het Verenigd Koninkrijk en koninginnedag in Nederland. Het was twee dagen feest. De televisieverslaggevers deden opgewekt verslag. “Iedereen was in feeststemming”, zo meldden ze zonder uitzondering. Ineke Strouken, directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur deed er op RTV Utrecht nog een schepje bovenop en beweerde dat iedereen het op koninginnedag leuk vindt met zo’n oranje kroon op te lopen. Nou, nee.
Rond grote evenementen gaat de Nederlandse televisie over in de stand ‘massawaan’. Het is een groot evenement en dat moet als het even kan nog groter gepraat worden. Als er belangrijke voetbalwedstrijden zijn, zie je hetzelfde mechanisme. “Er zijn zestien miljoen bondscoaches in Nederland”, hoor je dan om de haverklap.
Enig enthousiasme rond grote evenementen is prima, iedereen is zijn feest gegund, maar probeer niet de talloze mensen die er niets aan vinden, in te lijven door net te doen of iederéén opgewonden is. Dat is een nare vorm van groepsdwang. Je moet meedoen, je moet het leuk vinden, je moet gezellig doen.
Verslaggevers, ruil de journalistieke pet bij grote evenementen niet voor een feesthoed en besef dat heel veel mensen niet houden van de koninginnedagfeesten, dat talloze mensen het Britse koninklijk huwelijk gestolen kan worden en dat hele volksstammen niet houden van voetbal. Laat staan dat we allemaal ‘bondscoach’ zijn en een mening hebben over de opstelling van Jan, Piet of Klaas.
2
Meer mediacommentaren | Contact