‘De laatste Indo’: de geschiedenis slaat twee keer toe
Bert Ernste
Oktober 2010
Het boek ‘De laatste
Indo. Nederlands Indië / Nieuw-Guinea’ van Alex Bal beschrijft op
levendige wijze wat er gebeurde met families van gemengd ras, toen
Nederlands-Indië onafhankelijk werd onder de naam Indonesië.
Een aantal Indo’s, zoals afstammelingen van Hollanders en Indische voorouders heten, ging na de onafhankelijkheid van Indonesië naar Nederland. Een andere groep meende in Nederlands Nieuw-Guinea, dat buiten de machtsoverdracht aan Indonesië was gehouden, een nieuw bestaan te kunnen opbouwen onder de tropenzon.
In ‘De laatste Indo’ schrijft Alex (Lex) Bal het leven van hemzelf en zijn familie, die in Manokwari in de Vogelkop van Nieuw-Guinea een nieuw leven opbouwt. Letterlijk, want ze hebben aanvankelijk alleen een schuur op een terrein nabij het strand van Pasir Poetih en bouwen hun eigen huis. Het is echt pionieren. Zwaar voor de ouders, die de kost moeten verdienen en de kinderen moeten opvoeden, soms erg leuk voor een avontuurlijke knaap als de auteur.
Een goede tien jaren later, als de familie haar draai lijkt te hebben gevonden in Nieuw-Guinea, verliest Nederland onder enorme internationale druk haar laatste kolonie in de Oost aan Indonesië. De familie Bal moet opnieuw huis en haard achter laten en vertrekt naar Nederland. Bezittingen verkopen gaat niet meer, veel mensen trekken weg en de mensen, die achter blijven weten dat de prijzen alleen nog maar zullen dalen.
Zoon Lex, de schrijver van het boek, gaat als laatste, als Nederland de macht al heeft overgedragen aan het (zwakke) tussenbewind van de Verenigde Naties. De reeds aanwezige Indonesiërs laten al merken wat ze vinden van Indo’s (die ze beschouwen als blanken) en van de papua’s, die ze maar een achterlijk volk vinden. Dat beloofde weinig goeds en dat is ook uitgekomen.
In Nederland is alles vreemd voor Lex Bal en zijn familie. De opvang van de Indo’s is stuitend, zo valt in ‘De laatste Indo’ te lezen. Het eten in de pensions is erbarmelijk slecht. Hulpverleners nemen spaargeld en bankboekjes in en geven die nooit meer terug.
Bals beschrijving van zijn eerste indrukken in Amsterdam is vermakelijk – met een treurige ondertoon voor de wereld die hij kende en achter moest laten. Blanke Nederlanders zien de Indo’s als Indonesiërs, ondanks hun blanke voorouders.
Lex Bal schrijft heel levendig en weet in zijn boek een goed beeld te schetsen van het leven in Indië net voor de onafhankelijkheid en vooral van het leven in Manokwari, waar op dat moment (kort na de oorlog) nog heel weinig was. Het boek laat op onnadrukkelijke wijze zien hoe soms de geschiedenis meerdere keren toeslaat in een mensenleven. Tot twee keer toe moet de familie Bal (en met hen zestienduizend anderen) opnieuw beginnen in een totaal onbekende omgeving.
Zeer de moeite waard! Bestellen kan hier.
Aanvulling maart 2014: inmiddels heeft De laatste Indo ook een
vervolg: Stille heimwee naar Nieuw-Guinea.
Daarnaast deed Alex Bal eindredactie van Ons leven in Nieuw-Guinea met
herinneringen van verschillende schrijvers aan het leven in Nederlands
Nieuw-Guinea. Met veel beeldmateriaal. Dit laatste boek gaat wat mank aan een gebrek
aan eindredactie. Het is een beetje een allegaartje geworden met stukken en stukjes,
die te sterk van elkaar verschillen (zelfs wat dialogen geknipt van Facebook) om een
samenhangend geheel te zijn. Alle boeken via genoemde link verkrijgbaar.
Zie ook: Paradijsvogels en kroonduiven - Indische Nederlanders in voormalig Nieuw-Guinea door Tjaal Aeckerlin
Meer boeken West Papua | Nieuw-Guinea
Meer West Papua | Meer koloniale geschiedenis