Onbekend Brazilië
Bert Ernste
December 2008
Wie het
heeft over vakantie naar Brazilië heeft het meestal over strand (mooie vrouwen),
carnaval (mooie
vrouwen), regenwoud en de watervallen van Iguaçu. Een enkeling weet misschien nog wat
over het Pantanal (’s wereld grootste moerasgebied) en de zogenoemde
historische steden, de zeer fraaie stadjes uit de 18e eeuw in de
deelstaat Minas Gerais.
Daarmee houdt het wat toerisme betreft wel een beetje op. Oh nee, de krottenwijken (favelas) zijn ook algemeen bekend en daar kun je tegenwoordig zelfs een excursie naar toe maken, of overnachten. Dat heeft op het eerste oog een wat wrange bijsmaak van kijken naar de armoede van anderen, maar misschien is het voor mensen uit welvarende landen een louterende ervaring. Een ander aantrekkingspunt van Brazilië is het sekstoerisme onder meer in Fortaleza. Dat sekstoerisme heeft zeer bedenkelijke kanten, maar met ons Nederlandse wijzende vingertje zijn we soms wat te snel met ons oordeel. Uiteraard heeft Fortaleza in het noordoosten van Brazilië meer te bieden dan alleen seks.
Niets mis natuurlijk met de stranden van Brazilië, het carnaval en de overweldigende natuur. Het lijkt echter of dat stereotype beeld van Brazilië de gemiddelde toerist blind maakt voor wat het land nog meer te bieden heeft. Een aantal van de grote steden van Brazilië (ruim tien steden in Brazilië hebben meer dan een miljoen inwoners en zijn dus groter dan Amsterdam) en is een bezoek meer dan waard.
São Paulo
Zo staat de metropool São Paulo niet zo goed
bekend vanwege drukte, vervuiling en
grote, lelijke en vieze stadsdelen. Die zijn er ook, het zou onnozel zijn om dat te
negeren. Laat dat echter niet het zicht benemen op het feit dat São Paulo ook een
stad is met cultuur van wereldformaat.
Er zijn schitterende musea, die kunnen wedijveren met de grote musea in bijvoorbeeld
Parijs of London.
Het Museum voor Moderne kunst (Museu da Arte Moderna MAM (Portugees)) en het Museum van de
Kunst van São Paulo (Museu
da Arte de São Paulo MASP (Portugees)) zijn grote namen in museumland. Het
MAM ligt bovendien fraai in het door Burle Marx ontworpen Parque do Ibirapuera
en is gehuisvest in een gebouw ontworpen door Oscar Niemeyer, die ook veel gebouwen in
Brasília ontwierp. (Foto parlementsgebouw
Brasília.) In het Parque do Ibirapuera zijn nog meer fraaie musea en een mooi
theater van Niemeyer (foto). Ook de Pinacoteca (Portugees) en haar dependance Estação
Pinacoteca verdienen een bezoek. De Pinacoteca heeft onder meer werken van Rodin en
de Braziliaanse beeldhouwer Brecheret. Het museum heeft verder schilderijen en diverse
mooie tijdelijke exposities. Het Museum Lasar
Segall is ook zeer de moeite waard. Segall is een joodse schilder uit Litouwen, die
via Duitsland uiteindelijk naar Brazilië emigreerde. Sommige van zijn werken
weerspiegelen op een indringende manier de ellende van de oorlog en de Nazis. Het is
interessant om de verschillende perioden in Segalls leven terug te zien in zijn werk. Wie
van historie houdt, moet zeker naar het Museu do Ipiranga (Portugees), dat onder meer gaat over de onafhankelijkheid
van Brazilië. Meer musea São Paulo.
Ook op het gebied van muziek heeft São Paulo topniveau te bieden, zowel op het gebied van klassieke muziek, als op het gebied van jazz en uiteraard Braziliaanse muziek. Zie ook het programma van het Teatro Municipal (Portugees) (Gemeentelijk Theater). Het gebouw op zich is al een bezoek waard.
Uit eten kun je waarschijnlijk nergens zo goed als in São Paulo. Vanwege de al genoemde immigratie uit alle windstreken, zijn er restaurants uit werkelijk alle delen van de wereld. Onder meer in de Oosterse wijk Liberdade kun je uitstekend Japans, Koreaans en Chinees eten en waan je jezelf in een Oosters land. In São Paulo woont de grootste Japanse gemeenschap buiten Japan. In 2008 is de honderdjarige verjaardag van de Japanse immigratie in Brazilië gevierd. De naam Liberdade (Vrijheid) kreeg de wijk na de afschaffing van de slavernij. Op het centrale plein was daarvoor de officiële plek om slaven te geselen, de pelourinho. In het Museum van de Japanse Immigratie (Portugees) meer over de invloed van de Japoanse immigratie in Brazilië. De Japanners brachten onder meer veel van de groentesoorten mee, die nu in Brazilië veel gegeten worden. Zie ook mijn artikel over Japanse Brazilianen, die naar Japan gaan als ‘gastarbeider’.)
Verder zijn er verspreid over de stad vele restaurants met een Arabische keuken en Italiaanse restaurants en pizzerias vind je op elke straathoek. Daarbij moeten we aantekenen dat de pizza meestal is aangepast aan de smaak van de Brazilianen. De Brazilianen vinden dat ze de pizza vervolmaakt hebben, maar ik houd persoonlijk meer van de originele Italiaanse.
De New York Times ontdekte het een paar jaar geleden al: São Paulo is hip.
Meer reisinformatie
São Paulo
Toerisme met de Metro van São Paulo
Rio de Janeiro
Over Rio de Janeiro hoeven we weinig te zeggen. De stad is schitterend
gelegen tussen de bergen met het bekende Christusbeeld en de zee. Rio heeft iets van 60
km strand en dat dan in
een wereldstad. Ook in Rio is een groot aanbod van musea, muziek en andere cultuur.
Voor de reiziger met historische interesse is er het Museum van de Republiek (Portugees) in het voormalige presidentiële paleis aan de Rua do Catete de moeite waard. Rio was na Salvador de Bahía lang de hoofdstad van Brazilië (sinds 1960 is dat Brasília). Het Museum van de Indiaan (Portugees) is ook een bezoek waard. Op het gebied van kunst zijn er eveneens prachtige musea: het Nationaal Museum van de Schone Kunsten (Portugees) met een grote collectie Braziliaanse en internationale kunst, het Internationaal Museum van Naïeve Kunst van Brazilië, en bijvoorbeeld het Villa-Lobos Museum over de bekende Braziliaanse componist Heitor Villa Lobos, onder meer beroemd van de Bachianans brasileiras gezongen door onder anderen Kiri Te Kanawa. Graag vermeld ik voor de liefhebber ook het Museum van Carmen Miranda, die als extravagante Braziliaanse (hoewel geboren als Portugese) zangeres en filmactrice de wereld veroverde, vaak getooid met exuberante hoofddeksels.
Meer reisinformatie Rio de Janeiro
Recife
Het in de deelstaat Pernambuco gelegen Recife en Olinda verdienen ook een bezoek,
al was het maar vanwege het Nederlandse verleden. Tijdens de Tachtigjarige oorlog probeerde de
West-Indische Compangnie (WIC) daar vaste voet aan de grond te krijgen begerig naar de
rijkdommen van de suikerteelt. Onder het bewind van graaf Johan Maurits (van het Mauritshuis) kende Nederlands
Brazilië een bloeiende tijd, die echter niet lang duurde (minder dan dertig jaar).
Onder het Nederlandse bewind was er al een vorm van volksvertegenwoordiging en werd hier
de eerste synagoge van de nieuwe wereld gebouwd. Waarmee niet gezegd wil zijn dat de
Hollanders lieverdjes waren in hun koloniale expedities.
In diverse musea van de
stad kun je de invloed van de Holanders in Brazilië traceren, bijvoorbeeld in
het stadsmuseum, dat gevestigd is in een oorspronkelijk door de Hollanders
gebouwd fort (Forte das Cinco Pontas foto,
bron).
In het voorportaal van de kerk
(igreja) N.S. da Conceição dos Militares aan de Rua Nova is een
plafondschildering
van de beslissende slag van de Portugezen tegen de Hollanders (de slag van Guararapes,
19 april 1648). Brazilianen leren op school nog
steeds over die Hollandse periode, terwijl de meeste Nederlanders daar weinig tot niets
van weten. Ook in carnavalsliedjes van Recife komt graaf Maurício nog vaak voor.
Meer over de Hollanders in Brazilië hier en hier. Zie ook
boeken uit en
over Brazilië.
Kortom: Brazilië is heel veel meer dan strand, carnaval, regenwoud en
armoede. Een goed reisboek met diepgang (geen reisgids!), dat
heel veel aspecten van Brazilië belicht in ruim 50 korte hoofdstukken, is
Brazil, true stories of life on the road door Annette Haddad en Scott Doggett
(redactie).
Boeken uit en over
Brazilië
Emigreren naar São
Paulo
Meer Brazilië | Index artikelen | Contact