Prachtige tentoonstelling in Estação Pinacoteca, São Paulo

Brazilië is meer dan regenwoud, indianen, favelas en carnaval

Bert Ernste

Juni 2006, aanvulling maart 2009

Veel Nederlanders denken dat Brazilië het land is van regenwoud, indianen, krottenwijken, straatkinderen en carnaval. Daarmee houdt de kennis vaak op. Mijn Braziliaanse schoonmoeder werd tijdens een reis in Nederland eens toegesproken door een verontwaardigde groenteboer, omdat zij de regenwouden verbrandde en de indianen discrimineerde. Mijn schoonouders wonen al hun hele leven in São Paulo en hebben het regenwoud en de indianen zelden van nabij gezien.

Uitnodiging
De meeste Nederlanders hebben ook geen idee dat São Paulo een wereldstad is met grote internationale allure. Om eens en voor altijd te laten zien dat Brazilië meer is dan regenwoud et cetera, nodig ik hierbij alle Nederlanders uit om een bezoek te brengen aan de grote expositie met werken van de Fundação Nemirovsky (Nemirovsky Stichting), die net van start is gegaan (en in 2009 in uitgebreide vorm herhaald) in Estação Pinacoteca. Het gaat om de grote kunstcollectie van José Nemirovsky. De tentoonstelling is enorm breed en alleen daarom al zéér de moeite waard, zelfs als je geen echte kunstliefhebber bent.

Er zijn werken te zien van Braziliaanse kunstenaars van wereldformaat, zoals bijvoorbeeld de pioniers van de jaren 1920 en ’30 Di Cavalcanti, Brecheret, Tarsila do Amaral, Ismael Nery, Rego Monteiro, Guignard, Gueldi. We hebben het echt over wereldformaat: Tarsila do Amarals beroemde schilderij ‘Abaporu’ bracht bij Christie’s in New York in 1995 1,3 miljoen dollar op. Sta op de expositie even stil voor ‘De arbeiders’ van do Amaral en laat de gezichtsuitdrukkingen op je inwerken. Verder zijn er kunstwerken te bewonderen van de pioniers van het modernisme zoals Portinari, Pancetti, Volpi, Bonadei en Dacosta, die actief waren in de jaren 1930 en ’40. Voor ons veelal onbekende namen, maar juist daarom noem ik ze, want het gaat om de grote namen uit de Braziliaanse kunstwereld. Ik vind zelf het werk van met name de schilders Portinari, Di Cavalcanti, Pancetti en Tarsila do Amaral prachtig en het was een eye opener om deze ‘ontwikkelde’ kant van Brazilië te zien.

Juist die twee gezichten van Brazilië, een hoogontwikkeld, rijk deel met een vliegtuigindustrie en een intellectuele en artistieke elite, die prachtige werken maakt in alle vormen van kunst, en een zeer groot, zeer arm deel, maken Brazilië zo boeiend en tegelijk ook zo schokkend.

De expositie in Estação Pinacoteca toont verder werken van Braziliaanse kunstenaars uit de tweede helft van de 20ste eeuw als Lygia Clark, Mira Schendel, Manabu Mabe, Tomie Ohtake, Rubens Gerchmann en Wesley Duke Lee.

Internationaal
De tentoonstelling beperkt zich trouwens niet tot Braziliaanse kunstenaars. Er zijn ook tekeningen en gravures te bewonderen van onder andere Chagall, Picasso, Braque, Léger, Gross en Lipchitz. Verder zijn er werken uit de koloniale tijd met onder meer religieuze kunstwerken uit de 17e en 18e eeuw. In totaal gaat het om 121 werken, te weten 18 beeldhouwwerken, 58 schilderijen en 31 werken op papier.

De expositie loopt tot maart 2008, dus u hebt ruim de gelegenheid. Maar ga op tijd, dan kunt u nog eens terug gaan, als het te veel is om alles in een keer op te nemen. De prijs is geen belemmering. De entree is R$ 4 (ongeveer anderhalve Euro) en op zaterdag is de toegang gratis. Een extra voordeel is dat speciale exposities in São Paulo meestal veel rustiger zijn dan in Nederland. Zie ook Bij de elite horen.

Estação Pinacoteca, waar de expositie is, is een dependance van de Pinacoteca (ook zéér de moeite waard!) en ligt naast het Estação (treinstation) Júlio Prestes. Het gebouw dat nu Estação Pinacoteca heet, was oorspronkelijk het kantoor van de spoorwegen. Tijdens het militaire bewind in Brazilië was er het kantoor van de DEOPS (Departamento Estadual de Ordem Política e Social - Staatsafdeling van Politieke en Sociale Orde) gevestigd. Zoals de naam al doet vermoeden was dit het repressieve apparaat van het generaalsbewind. Politieke gevangenen werden naar dit gebouw gebracht voor verhoor. Toen ik er was, herbergde Estação Pinacoteca ook een expositie gewijd aan de dictatuur in Brazilië, die in 1985 eindigde.

Estação Pinacoteca ligt in het centrum van São Paulo. De gemeente is hard bezig om dat deel van de stad te verbeteren, maar het is nog steeds niet een plek om met je juwelen te pronken. Laat u daardoor vooral niet afschrikken, maar wees wel een beetje voorzichtig in die omgeving. Volgens mij kun je vlak bij parkeren, maar ik rijd zelf geen auto in São Paulo. Het dichtstbijzijnde metrostation is Luz.

______

Estação Pinacoteca
Largo General Osório, 66, Luz - Centro
Telefoon: (11) 3337-0185
Tot 31 mei 2009. Open: dinsdag tot en met zondag van 10 tot 18 u
Toegang: R$ 4,00 (op zaterdag gratis)

Meer Brazilië | Index artikelen | Contact