Wil de mens zelfmoord plegen?

Bert Ernste

Januari 2006, aangevuld oktober 2006

Het lijkt er op dat de mensheid hard op weg is de hand aan zichzelf te slaan. De klimaatverandering komt met ontzagwekkende snelheid op ons af, maar we doen er nauwelijks iets aan. Alsof we op een peilloze afgrond afrennen, die we wel zien, maar liever negeren. We rennen door.

Voor de Verenigde Staten van president Bush, het land dat de grootste bijdrage levert aan het broeikaseffect, geldt alleen de economie. China zal het voorbeeld volgen. De zegeningen van de consumptie en het succes in zaken zijn blijkbaar belangrijker dan het behoud van een leefbare wereld. Maar laten we eerlijk zijn, ook in Europa kijken we liever weg dan echt doeltreffende milieumaatregelen te nemen. Politici bewijzen wel lippendienst aan de milieuproblemen, maar veel stelt het allemaal niet voor. De economie moet door.

De media dragen bij aan het gebrek aan besef dat de klimaatverandering echt een enorme bedreiging is, die héél snel op ons af komt. Dat zou veel vaker en veel prominenter langs moeten komen. Het Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC heeft zichzelf de strengste wetenschappelijke procedures opgelegd. Zo streng worden ze nergens anders gehanteerd. Het IPCC heeft desondanks geen twijfels meer over het feit dat de mens een forse bijdrage levert aan de klimaatverandering. Geleerden die dat bestrijden zijn volstrekt marginaal. Zonderlingen heb je overal. Ze krijgen in de media echter onevenredig veel aandacht. Dat lijkt evenwichtig (hoor en wederhoor), maar is het niet.

Uit onderzoek blijkt dat in wetenschappelijke bladen vrijwel niemand nog twijfelt aan de relatie tussen de uitstoot van CO2 en het broeikaseffect. Toch wordt in de reguliere media in bijna de helft van de artikelen gesteld dat dat die relatie helemaal nog niet wetenschappelijk bewezen is. Oliegiganten zoals Exxon|Mobil sponsoren talloze organisaties die dergelijke verwarring zaaien. (Zie An inconvenient truth, een film van Al Gore.) Het doet allemaal sterk denken aan de tabakslobby, die jarenlang tegen beter weten in de relatie tussen roken en gezondheidsrisico’s ontkende.

[Aanvulling april 2009: Ook de olielobby loog, anders kun je het niet noemen, in het klimaatdebat. De Global Climate Coalition, een club van bedrijven met belangen in de olie-industrie, streed jarenlang tegen de theorie van het versterkte broeikaseffect. Toch was de organisatie er al in 1995 van overtuigd dat broeikasgassen invloed hebben op het klimaat. Desondanks ging de organisatie door met het zaaien van twijfel, die de organisatie zelf al niet meer had. Zie website NRC Handelsblad. Lobby gebaseerd op leugens dus. Waar blijven de klokkenluiders van deze praktijken? Blijkbaar doet iedereen gewoon mee aan dit soort methodes.]

Binnen enkele tientallen jaren zullen we de verwoestende effecten van het veranderende klimaat al voelen. Orkaan Katrina in New Orleans was slechts een voorproefje. Veelbetekenend: de pers was na Katrina meer geïnteresseerd in de falende rampenbestrijding van de regering Bush, dan in de oorzaken van deze en andere ‘natuur’rampen: het volstrekt ontbreken van ingrijpende maatregelen om het klimaatprobleem aan te pakken en het broeikaseffect terug te dringen. Die informatie was wel te vinden, maar niet met de urgentie die het verdient.

Leven met angst is niet prettig, maar het zou goed zijn als de mensheid minstens zo bang was voor de klimaatsverandering die we met zijn allen veroorzaken, als in de jaren ’50 en ’60 voor een nucleaire ramp. De gevaren erkennen maakt het mogelijk om actie te ondernemen. Bovendien worden de kosten van de noodzakelijke maatregelen ten aanzien van het klimaat heel veel hoger naarmate we langer wachten.

Achteraf gezien viel de nucleaire dreiging mee, maar de bedreiging van klimaatverandering is meer dan reëel. De klimaatproblemen negeren of die alleen ‘aanpakken’ met mooie praat, zoals we nu doen, is collectieve zelfmoord.

Zie
‘Stern Review on the economics of climate change’
‘The coming meltdown’ Bill McKibben, New York Review of Books, 12 januari 2006
J.F. Rischard ‘Vijf voor twaalf. Twintig wereldproblemen, twintig jaar om ze op te lossen’, een beknopte opsomming van wereldproblemen (niet alleen klimaatverandering) en hun oplossing.

Aanvulling februari 2007
Met het verschijnen van het eerste deel van het Vierde Klimaatrapport van het IPCC lijkt er een kentering te komen. (Meer over dat rapport.) Nu afwachten of de wereldleiders in staat zijn een lange termijn visie te ontwikkelen en die om te zetten in krachtige maatregelen. Of zal de angst om economisch minder te groeien opnieuw een belemmering zijn?
“It is a mistake,” he said, “to suppose that the public wants the environment protected or their lives saved and that they will be grateful to any idealist who will fight for such ends. What the public wants is their own individual comfort. We know that well enough from our experience in the environmental crisis of the twentieth century. Once it was well known that cigarettes increased the incidence of lung cancer, the obvious remedy was to stop smoking, but the desired remedy was a cigarette that did not encourage cancer. When it became clear that the internal combustion engine was polluting the atmosphere dangerously, the obvious remedy was to abandon such engines, and the desired remedy was to develop non polluting engines.”
Isaac Asimov in The gods themselves in 1972 (!).

Meer mediacommentaren | Meer opinie | Contact