~ Losse notities West Papua | Nederlands Nieuw-Guinea ~
Meer West Papua | Nederlands Nieuw-Guinea
* Souvenirs
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 17
2022/02 - Als kind woonde ik kort in Nederlands Nieuw-Guinea, Nederlands laatste kolonie in ‘de Oost’. In Manokwari in de zogenoemde Vogelkop en in Hollandia, de hoofdplaats.
Hoe jong ik ook was (11) en hoe kort ons verblijf daar ook duurde (een klein jaar), het was een ervaring die me is bijgebleven. Daarom op dit weblog en op deze website regelmatig aandacht voor het gebied, dat in 1963 is ingelijfd bij Indonesië. De lokale bevolking plukt er nog steeds de wrange vruchten van.
Ik heb thuis nog steeds diverse souvenirs uit Nieuw-Guinea zoals het houtsnijwerk hiernaast, dat helaas door verhuizingen te lijden heeft gehad. De breuken zijn niet zo mooi gelijmd. Voor de herinneringen maakt dat niet veel uit.
Langere versie van deze herinnering met meer souvenirs
* Passagiersschepen
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 16
2019/08 - Reizen is nogal veranderd. Nu kun je bijna overal komen met het vliegtuig, ooit speelden passagiersschepen nog een grote rol. Een klein beetje heb ik dat zelf mogen ervaren in de nadagen van de passagiersscheepvaart. Dat was toen ik als tienjarige verhuisde van Manokwari op Nederlands Nieuw-Guinea naar Hollandia op hetzelfde eiland. Die reis deed mijn moeder met haar vier kinderen per schip van de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij, de Kaloekoe. Een reis van vier dagen via Biak, Japen en Seroei, als ik me niet vergis.
Ik heb het als tienjarige natuurlijk minder bewust ervaren, maar het is een heel andere manier van reizen dan op een vliegtuig stappen en enkele uren later aankomen. Vliegen was in die dagen trouwens ook anders dan nu.
Lange versie van deze herinnering
(Afbeelding groter door erop te klikken.)
* Wapenborden aan de kust van Nederlands Nieuw-Guinea
Herinnering aan ons koloniaal verleden
2018/09 - Dit is een gietijzeren wapenbord zoals die vanaf circa 1850 door Nederlandse marineschepen langs de kusten van Nieuw-Guinea werden geplaatst om de Nederlandse aanspraken op het gebied te markeren. Deze stond aan de Geelvinkbaai (nu Teluk Cenderawasih). Hij is te vinden in de collectie van de Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen.
Uit J. van Oldenborgh, Verslag eener reis van Ternate naar de Noord- en Noord-westkust van Nieuw-Guinea, gepubliceerd in 1882:
“De mariniers droegen een Nederlandsche vlag en een wapenbord en zoo waren wij weldra geland.
Men ontving ons klaarblijkelijk zeer vriendschappelijk. In minder dan geen tijd waren wij door 2 à 300 inlanders omringd. (...)
Eerst na eenigen tijd onstond er eenige stilte, en konden wij hun aan het verstand brengen, wat wij met het wapenbord wilden doen. (...)
Nu werd hun zoo goed en zoo kwaad als ’t ging aan ’t verstand gebragt, dat de geschenken voor hen waren, doch dat vlag en wapenbord niet mogten worden weggenomen.”
Langere versie op mijn weblog.
(Afbeelding groter door erop te klikken.)
* ‘Mama, ik kan de piloot zien!’
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 15
2018/07 - Een vliegtuig van dit type zag ik als elfjarige knaap in 1962 vanuit het vliegtuig, waarin ik met mijn moeder en broer en zussen vanaf Biak in Nederlands Nieuw-Guinea naar Nederland vloog. Ik was diep onder de indruk en riep opgewonden naar mijn moeder dat ik de piloot kon zien zitten.
De DC8 waarmee we vlogen werd gescorteerd door drie Hawker Hunter toestellen van de Nederlandse luchtmacht, omdat Nederland toen verwikkeld was in een koloniaal oorlogje met Indonesië over het bezit van Nederlands Nieuw-Guinea. Nederland moest bakzeil halen en wij gingen twee jaar eerder dan voorzien weg uit Nieuw-Guinea. Nederlands Nieuw-Guinea werd Indonesisch.
Bovenstaande afbeelding is te zien op de omslag van het boek Koninklijke Luchtmacht in Nederlands Nieuw-Guinea door Gerard Casius en Frans Peter Schulte.
Lange versie van deze herinnering
(Afbeelding groter door erop te klikken.)
* Baai van Manokwari
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 14
2018/06 - In een album van mijn ouders vond ik deze ansichtkaart van Manokwari, waar we kort woonden.
(Afbeelding groter door erop te klikken.)
* Sentanimeer
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 13
2018/06 - Een foto van het Sentanimeer, die ik tussen oude dia’s van mijn vader vond.
Toen wij in Nieuw-Guinea woonden, gingen we daar vaak zwemmen. De weg daarheen vindt u hieronder.
(Afbeelding groter door erop te klikken.)
* Hollandia
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 12
2018/06 - Een dia uit de Hollandse tijd van Nederlands Nieuw-Guinea, genomen door mijn vader. De foto is inmiddels wat verkleurd. De tand des tijds.
Als ik me niet vergis is dit de baai bij Hollandia, de hoofdstad van Nederlands Nieuw-Guinea. Het schip dat aan de kade ligt zou de Kaloekoe kunnen zijn (of een van haar zusterschepen), waarmee ik in die tijd van Manokwari naar Hollandia verhuisde.
(Afbeelding groter
door erop te klikken.)
* Nederlands Nieuw-Guinea op weg naar onafhankelijkheid - toen
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 11
2017/12 - Op 1 december 1961 kreeg Nederlands Nieuw-Guinea een eigen vlag en volkslied. In dat jaar was er ook een parlement ingesteld. Nederland was bezig om het gebiedsdeel voor te bereiden op onafhankelijkheid.
In 1962 kwam er al een einde aan die aspiraties. Nederland gaf toe aan internationale druk en na een tussenbewind van de Verenigde Naties kwam de westelijke helft van Nieuw-Guinea onder Indonesisch bestuur. Een volksstemming in 1969 werd door Indonesië volstrekt gemanipuleerd, de Verenigde Naties accepteerden dat en het gebied werd definitief Indonesisch (West Papua).
Het onafhankelijkheidsstreven van de papua’s bleef, aangewakkerd door een onderdrukkend regime en de marginalisering van de oorspronkelijke bevolking.
Ik zat in 1961-’62 op Nieuw-Guinea op de lagere school. In mijn aardrijkskundeboek was meer aandacht voor Nederland dan voor Nieuw-Guinea.
(Afbeelding groter
door erop te klikken.)
* De weg naar Sentani
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 10
2017/05 - Zo maar een weg in Nederlands Nieuw-Guinea. In mijn jeugd reden we daar vaak op weg naar het Sentanimeer voor de nodige waterpret.
De westelijke helft van Nieuw-Guinea, een enorm eiland nabij Australië, was tot 1962 een Nederlandse kolonie. Ik was als kind een (heel) klein deel van die koloniale geschiedenis. Nu is het gebied deel van Indonesië.
(Afbeelding groter
door erop te klikken.)
* Vliegen met De Kroonduif
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 9
2017/03 - Op Nederlands Nieuw-Guinea, waar ik als kind kort woonde, werd het binnenlandse vliegverkeer verzorgd door De Kroonduif, een dochter van de KLM. Laatst vond ik dit ticket uit die tijd terug.
Zie ook ‘Met de Dakota naar Manokwari’ hieronder.
(Afbeelding groter
door erop te klikken.)
* Pasir putih | wit strand
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 8
2017/02 - De tropen zijn voor een kind een belevenis. Warm weer, veel buiten spelen. De school heeft een tropenrooster, dus ’s middags vaak naar het strand. In ons geval was dat Pasir putih (foto) ofwel: Wit zand, een strand nabij Manokwari. Ik heb daar heerlijk mogen snorkelen samen met mijn vader. Prachtige koralen en vissen in alle kleuren van de regenboog. Het tij kwam daar met kracht opzetten.
Later verhuisden we naar de hoofdstad van Nederlands Nieuw-Guinea, Hollandia, waar we zwommen bij Base G, een naam die dat strand in de tweede wereldoorlog had overgehouden aan de Amerikaanse campagne in de Pacific tegen Japan, dat ook Nieuw-Guinea had bezet.
(Afbeelding groter
door erop te klikken.)
* Koloniaal
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 7
2016/12 - Begin jaren zestig van vorige eeuw woonde ik kort op Nieuw-Guinea. Op een dag gingen we naar een kampong van de locale bewoners, de papua’s (of papoea’s), die traditionele dansen voor de blanke bezoekers zouden uitvoeren.
Reuze interessant allemaal, maar geheel spontaan was het niet. Het feestje was georganiseerd als een gelegenheid voor de blanke bezoekers om foto’s te maken. Zo jong als ik was, hoorde ik een van de organisatoren iets zeggen van: “Je schuift er wat bier naar binnen en dan dansen ze wel”. Nogal koloniaal dus, wat ook wel bleek toen er een bord met ‘Groeten uit Manokwari’ tevoorschijn kwam.
Langere versie met extra en grotere foto’s.
* Met de Dakota naar Manokwari
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 6
2016/10 - In 1961 kwam ik als tienjarige knaap met mijn moeder en broer en zussen aan in Manokwari, Nederlands Nieuw-Guinea. Mijn vader was daar al.
Ik weet nog dat de Dakota, waarmee we van Biak naar Manokwari vlogen, niet ‘gevoerd’ was, waardoor je de kou van buiten door het aluminium heen kon voelen en condenswater langs de wand zag lopen.
(Afbeelding groter
door erop te klikken.)
* De flitspuit
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 5
2013/12 - Ik was iets van tien jaar toen we in Nederlands Nieuw-Guinea woonden (begin jaren ’60). Mijn herinneringen aan die tijd zijn dan ook die van een kind. Hoe ik mijn ogen uitkeek naar de papua’s met een lendendoek en een veiligheidsspeld in hun oor, die het gras kwamen maaien. Dat ik het een spannend idee vond dat onze barbecue, gemaakt van een koekblik van Verkade, door gevangenen was gemaakt en maar tweeënhalve Nieuw-Guineagulden kostte. (Zou ik dat bedrag goed onthouden hebben?)
De flitspuit, zo’n rond blik vol gif met een pomp eraan, vond ik ook een interessant ding. Daarmee werd gesproeid tegen de insecten. Waarschijnlijk was DDT toen nog niet verboden. Ik mocht hem niet bedienen van mijn vader, omdat er gif in zat. Jammer, want ik vond het wel strijdvaardig dat spuiten door het huis heen.
De poster hiernaast in Museum Bronbeek, waarop een inlandse bediende ten strijde trekt tegen de insecten, bracht de herinnering terug, al kan ik mij niet herinneren de reclame ooit eerder gezien te hebben.
(Afbeelding groter
door erop te klikken.)
* Hiv|Aids treft voormalige Nederlandse kolonie West Papua
2012/11 - In West Papua, het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea, heerst een ware Hiv|Aidsepidemie onder de oorspronkelijke bevolking, de papua’s. In het gebied, nu een provincie van Indonesië, woont ongeveer 1 procent van de bevolking van Indonesië, waaronder 40 procent van de Hiv|Aidsgevallen in het land.
De New York Times wijdde er een indringende fotoreportage aan met foto’s van Andri Tambunan van het project Against all odds.
* Nederlands Nieuw-Guinea: het verleden dat niet voorbij gaat
2012/07 - Het is dit jaar vijftig jaar geleden dat Nederland haar laatste kolonie in de Oost, Nederlands Nieuw-Guinea over moest doen aan Indonesië na een koloniaal oorlogje en een vergeefse poging het land voor te bereiden op onafhankelijkheid. Indonesië hield nog wel een volksstemming in het gebied over onafhankelijkheid, maar die was volstrekt doorgestoken kaart.
Sedertdien houdt het Indonesische regime huis in West Papua, zoals het gebied nu heet. Democratische verlangens naar meer autonomie van de lokale bevolking worden hard onderdrukt. Alleen het hijsen van de eigen vlag kan al leiden tot jaren gevangenisstraf, vreedzaam demonstreren tot in elkaar geslagen worden door de ordediensten - of erger.
Op deze wijze ettert het bedrog van de zogenaamde ‘daad van vrije keuze’ vijftig jaar nadat Nederland onder internationale druk afdroop nog steeds door en gaat het verleden van voormalig Nederlands Nieuw-Guinea maar niet voorbij.
Dat is dan ook de titel van een recent rapport: The past that has not passed: Human rights violations in Papua before and after reformasi. Rapporten zijn er trouwens genoeg, politieke wil om druk uit te oefenen op Indonesië omtrent West Papua is er veel minder.
Ook voor de papua’s die naar Nederland kwamen toen Nederland uit Nieuw-Guinea vertrok, is dat verleden na vijftig jaar niet voorbij, zoals blijkt uit dit artikel en radioreportage van Radio Nederland Wereldomroep.
* Op moeder passen in Tokyo
Jeugdherinnering
2012/05 - In 1961 vloog mijn moeder met haar vier kinderen mijn vader achterna, die op Nederlands Nieuw-Guinea was gestationeerd. Omdat het luchtruim van de toenmalige Sovjet-Unie verboden gebied was, vloog de KLM via de Noordpool naar Anchorage (Alaska) en Tokyo (Japan) en vandaar naar de luchthaven op Biak, Nieuw-Guinea. Een reis van 24 uur in het zonlicht, wat leidde tot slapeloosheid.
Bij elke tussenlanding moesten we een uurtje het vliegtuig uit. Dat gaf de kans om op de luchthaven van Anchorage een opgezette ijsbeer te bewonderen. Voor de tienjarige knaap, die ik toen was, hartstikke spannend.
Japan was begonnen aan zijn industriële opmars, aanvankelijk door het kopiëren van westerse technologie. Om reclame te maken voor het nieuwe Japan kregen wij kinderen op de luchthaven van Tokyo prachtig blikken speelgoed te leen om mee te spelen terwijl we wachtten op het vertrek naar Biak.
Mijn vader had me gevraagd om op mijn moeder te passen als ‘de
man in huis’ en ik nam dat, al was ik pas tien, zeer serieus.
Mijn moeder kortte in Tokyo de wachttijd door een gesprek met een Amerikaanse
sergeant, die ook moest wachten op zijn aansluiting. Ondanks de afleiding van
het mooie speelgoed, heb ik hem heel goed in de gaten gehouden.
* Chinese winkel Manokwari
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 4
2012/03 - In 1961 woonde ik als tienjarige in Manokwari, een plaats in de Vogelkop van wat toen nog Nederlands Nieuw-Guinea heette. Het was een spannende tijd, want Indonesië vond dat Nederlands Nieuw-Guinea onderdeel had uitgemaakt van Nederlands Indië en dus bij Indonesië hoorde en dreigde met een aanval. Die dreiging werd kracht bijgezet met prikacties.
Op school hielden we daarom oefeningen met luchtalarm. De juffrouw (zo noemden
we de onderwijzeres toen nog) blies op een fluitje en dan moesten we allemaal
onder de bank gaan zitten met een potlood of zo tussen de tanden. Door dat
potlood sloot je je mond niet helemaal, waardoor je trommelvliezen de luchtdruk
van een ontploffende bom beter zouden kunnen doorstaan.
Over het algemeen was het echter een onbezorgd leven voor een jonge knaap. We
gingen zwemmen en snorkelen op Pasir Poetih (wit zand) en naar die spannende
Chinese winkel (Toko Tjikia?), waar het heel apart rook en ze van alles verkochten.
Vazen, potten, pannen, textiel, kantoorbenodigdheden en ga zo maar door.
Ik vond een ringband met Nieuw-Guinea op de omslag erg mooi. De afstand tussen
de ringen was waarschijnlijk Chinees, want de bij ons gebruikelijke ponsmachines
maakten gaten op andere afstanden dan die tussen de vier ringen in de ringband.
Hij is dus maar weinig gebruikt, zodat hij nog steeds in goede staat is.
* Blikopener
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 3
2012/01 - Begin jaren ’60 van vorige eeuw woonde ik in
Nederlands Nieuw-Guinea. Het was er warm, heel warm. Onze laatste kolonie
in de Oost lag tenslotte in de Tropen. De frisdrank was aan zijn opmars door de
wereld begonnen en als we op de tennisclub of de marineclub waren, kregen we wel
eens een blikje Coca Cola of iets dergelijks.
Die blikjes hadden nog geen lipje, waarmee je ze open kon trekken. Je had een
blikopener nodig van het type van de foto. Waarschijnlijk was die in Nieuw-Guinea
van Coca Cola, maar deze foto laat duidelijk de werking zien. Met een lipje van
de opener aan de rand van het blik geklemd drukte je een driehoekig gat in de
bovenkant. Tegenover dat gat maakte je nog een gat of gaatje om bij het drinken
lucht in het blikje te laten, zodat de cola niet schoksgewijs uit het blik kwam
en je gezicht overspoelde. Met de andere kant van de opener kon je een flesje
open maken.
Als kind vond ik het wat interessant om een blikje uit de grote koelkist te mogen pakken. Of ik al genoeg kracht had om zo’n gat te maken, kan ik mij niet meer herinneren. Grappig dat zo’n onnozele blikopener zo veel herinneringen meebrengt. Het gevoel van tropische warmte en de kinderlijke sensatie van de luxe van een koud blikje fris krijgen (nu ál te gewoon) komen na al die jaren weer helemaal terug.
* West Papua petitie te kort door de bocht staat nu hier.
* Stille strijd voor gestolen land in Papua
2011/03 - Omdat de media meestal het nieuws uit de voormalige Nederlandse kolonie Nieuw-Guinea (nu West Papua) negeren, hier een verwijzing naar een bericht uit het gebied dat wel de krant haalde.
* Nederlandse erfenis in West Papua
2011/01 - De kwalijke dekolonisatie van Nederlands Nieuw-Guinea (onder zware internationale druk) in 1962-’63 leidt nog steeds tot protesten tegen de Indonesische overheersing in het gebied.
Indonesië maakt zich schuldig aan ernstige schendingen van de mensenrechten in West Papua, zoals het gebied nu heet. De Nederlandse overheid kijkt al sinds 1962 de andere kant uit. De media volgen daarin.
* Jaarwisseling in de tropen
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 2
2010/12 - Ik was maar tien jaar oud toen we in Nederlands Nieuw-Guinea waren. Mijn herinnering aan de feestdagen daar is wat vaag. Bij de jaarwisseling 1961-’62 zaten we met kennissen op de veranda van ons huis in Manokwari. Het was warm - uiteraard. In de verte kunnen we de Geelvinkbaai zien. Daar zou om middernacht een vuurwerk worden afgestoken. Vanaf een oorlogsschip? Of heeft mijn geheugen dat erbij verzonnen? Het zitten op veranda’s kom je in veel koloniale literatuur tegen. Het geeft herkenning, als je dat zelf ook hebt mogen doen. Al was ik dan jong. Meer herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea.
* Barbecue van Verkade
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 1
2010/12 - Zo maar een herinnering die opkomt. Op Nieuw-Guinea hadden we een ‘barbecue van Verkade’. Dat wil zeggen: een simpele barbecue gemaakt van een rechthoekig koekblik van die fabriek. Hij kostte weinig, want hij was gemaakt in de gevangenis. De gevangenen sneden de bodem uit het blik, drukten halverwege de hoogte van het blik een paar lippen naar binnen en daarop legden ze de bodem, voorzien van een groot aantal gaatjes om lucht door te laten. Onderaan zaten ook gaten voor de luchttoevoer. Aan de bovenkant van het blik was ijzerdraad gespannen. De houtskool ging op de plaat met gaatjes, de sateh op de draden. Prima ding. Grappig hoe zo’n herinnering vijftig jaar later opborrelt. (De westelijke helft van Nieuw-Guinea was tot 1962 een Nederlandse kolonie.)
* Indonesië moet aspiraties papua’s serieus nemen
2010/03 - Een recent rapport van de International Crisis Group laat zien hoe een kleine groep papua’s in de Indonesische provincie West Papua radicaliseert en gedeeltelijk verantwoordelijk was voor het geweld in de provincie in 2009. Slechts een kleine groep is zo radicaal, maar het gevoel onder papua’s dat vreedzame actie weinig resultaat heeft is wijd verbreid.
Dialoog tussen papua’s en de Indonesische regering over de positie van papua’s in de provincie is hard nodig. Velen in de Indonesische overheid vrezen echter dat elke dialoog voeding geeft aan het onafhankelijkheidsstreven van de papua’s.
De papua’s willen meer autonomie (sommigen inderdaad onafhankelijkheid), een groter aandeel in de rijkdommen die de Amerikaanse mijnbouwmaatschappij Freeport uit de grond haalt, beter onderwijs, beter gezondheidszorg, eerlijke compensatie voor onteigeningen door Freeport, eerlijke kansen op banen en ga zo nog maar even door.
Onderdrukkende regimes reageren op protesten vaak met harde hand, wat de problemen alleen maar verergert. Omdat het een groot en belangrijk (islamitisch) land is, wil de westerse wereld Indonesië niet voor het hoofd stoten en niet aanspreken op de schendingen van de mensenrechten in West Papua.
We zeggen mensenrechten hoog in het vaandel van onze buitenlandse politiek te hebben, maar dat geldt alleen als het uitkomt.
Meer:
Tanahku.West-Papua.nl
West Papua media alerts
* Dichtgeschroeid
geweten
2005/11 - In november 2005 kwam het langverwachte onderzoek* in opdracht van de Nederlandse regering naar de overdracht van Nederlands Nieuw-Guinea aan Indonesië (1962-3) en de daarop volgende Daad van Vrije Keuze (1969) uit. Ook verscheen ‘Schuldig Zwijgen’ van Kees Lagerberg**. Beide boeken laten goed zien hoe de Papua’s in Nieuw-Guinea nauwelijks gehoord werden in dat proces en hoe ook de Daad van Vrije Keuze alles behalve vrij was.
Sindsdien wil Nederland eigenlijk niets meer van de Papua’s weten. Nederland negeert hun oproep om de fouten van het verleden enigszins te compenseren door druk uit te oefenenen op de regering in Jakarta, opdat die stopt met de mensenrechtenschendingen in West Papua en de dialoog aangaat met de Papua’s over zelfbeschikking. Dat is een onvervreemdbaar recht, dat tot nu toe met voeten is getreden.
Zelfbeschikking is overigens niet automatisch hetzelfde als politieke onafhankelijkheid. Het gaat in de eerste plaats om het recht op leven, de kans om de eigen toekomst te bepalen, en zich economisch en politiek te ontwikkelen.
Onze minister van Buitenlandse Zaken wil daar evenwel niets van weten en heeft zich op tamelijk botte wijze gedistantieerd van het genoemde onderzoek. Nederland heeft al veertig jaren weggekeken, als het om de Papua’s gaat. Senator Eimert van Middelkoop sprak tijdens een debat georganiseerd door Papua Lobby over een “dichtgeschroeid geweten”.
* ‘Een Daad van Vrije Keuze. De Papoea’s van westelijk Nieuw-Guinea en
de grenzen van het zelfbeschikkingsrecht’ door P.J. Drooglever (Amsterdam,
Uitgeverij Boom, 2005) circa 800 blz., ISBN 9085061784, gebonden,
geïllustreerd.
** ‘Schuldig Zwijgen. De Papua in zijn bestaan bedreigd’ door Kees
Lagerberg (Utrecht, Uitgeverij IJzer, 2005) circa 300 blz., ISBN 907432892x, paperback,
foto’s.
Meer West Papua | Nederlands Nieuw-guinea | Contact